Ograniczenie władzy rodzicielskiej - co oznacza i kiedy jest to możliwe?
Czym jest władza rodzicielska?
Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nas osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
Co oznacza ograniczenie władzy rodzicielskiej w praktyce?
Zgodnie z ustawą Kodeks rodzinny i opiekuńczy (art. 109) w przypadku gdy dobro dziecka jest zagrożone, Sąd może wydać stosowne zarządzenia.
Sąd opiekuńczy może w szczególności:
1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania, w szczególności do pracy z asystentem rodziny, realizowania innych form pracy z rodziną, skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń;
2) określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun;
3) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego;
4) skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi;
5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie, niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych, w zakresie niezbędnych szkoleń, określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej;
6) powierzyć zarząd majątkiem dziecka ustanowionemu w tym celu kuratorowi.
Należy pamiętać, że ww. katalog nie jest katalogiem zamkniętym a zatem Sąd może wydać również inne aniżeli wymienione zarządzenia.
Kiedy i za co ogranicza się władzę rodzicielską?
Jak wskazuje się w orzecznictwie dla zastosowania art. 109 k.r.o. nie ma znaczenia rodzaj nieprawidłowego wykonywania władzy rodzicielskiej, w szczególności to, czy chodzi o typowy, powtarzający się przejaw wadliwego postępowania rodziców, czy też o nieprawidłowość o charakterze wyjątkowym. Ograniczenia, o których mowa, mogą dotyczyć zarówno ochrony interesów osobistych dziecka (co jest regułą), jak i jego interesów majątkowych, na co zresztą wyraźnie wskazuje przepis art. 109 § 3 KRO. W każdym jednak wypadku zagrożenie dobra dziecka powinno być poważne; ingerencja sądu z przyczyn błahych mogłaby bowiem nieraz przynieść więcej szkody aniżeli pożytku (orz. SN z 5.3.1947 r., II C 1043/46, OSN 1947, Nr 2, poz. 59).
Istotne jest to, że stosowanie ingerencji na podstawie art. 109 KRO ustawodawca nakazuje już wtedy, gdy dobro dziecka jest zagrożone, wychodzi bowiem z założenia, że sąd opiekuńczy powinien działać przede wszystkim profilaktycznie przez zapobieganie ujemnym skutkom niewłaściwego lub nieudolnego sprawowania władzy rodzicielskiej. W wypadku gdy dobro dziecka zostało już naruszone, ograniczenie władzy rodzicielskiej powinno nie tylko zapobiec ujemnym skutkom postępowania rodziców na przyszłość, lecz także już występujące ujemne skutki usunąć (zob. A. Zieliński, Sądownictwo opiekuńcze, s. 190). Por. też post. SN z 13.9.2000 r. (II CKN 1141/00, Legalis).
W praktyce do ograniczenia władzy rodzicielskiej dochodzi m.in. w sytuacjach gdy rodzice nie są w stanie podejmować wspólnych decyzji w sprawach dziecka, zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka lub na przykład nie potrafią zadbać o prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy dziecka. Przyczyny te mogą być zarówno zawinione jak i niezawionione.
Czy w sprawie o ograniczenie władzy rodzicielskiej potrzebna jest mi pomoc adwokata?
Sprawy dotyczące władzy rodzicielskiej mogą zostać wszczęte z urzędu lub na wniosek. Nie zawsze mamy zatem wpływ na to, że dana sprawa się toczy. W zależności od tego czy to Twoja władza ma zostać ograniczona czy też chcesz walczyć o ograniczenie władzy rodzicielskiej drugiego z rodziców, musisz przedstawić Sądowi swoje stanowisko oraz stosowne na te okoliczności dowody. Po stronie profesjonalnego pełnomocnika pozostaje sporządzenie zgodnego z wymogami formalnymi wniosku lub odpowiedzi na taki wniosek, reprezentowanie Ciebie przed sądem oraz udzielenie Ci pełnego wsparcia w czasie niełatwego postępowania.
Adwokat Poznań - pomoc prawna - władza rodzicielska - adwokat rodzinny
E-mail:
Święty Marcin 11A/4
61-803 Poznań